Máy Tiện Máy Phay Khác Nhau Như Thế Nào? So sánh chi tiết

Trong thế giới rộng lớn của ngành cơ khí chính xác, máy tiện kim loại và máy phay là 2 trong số những loại máy công cụ cơ bản và quan trọng nhất. Dù cùng có nhiệm vụ gọt giũa vật liệu để tạo ra chi tiết, nhưng cách thức và khả năng của chúng lại khác biệt rõ rệt.

Trong bài viết này, VNTECH sẽ giúp các bạn hiểu rõ những điểm giống và khác nhau của máy tiện máy phay để lựa chọn công nghệ gia công phù hợp, tối ưu hóa quy trình sản xuất và đạt được hiệu quả cao nhất.

Nội dung bài viết

1 Giới thiệu về máy tiện máy phay
2 So sánh chi tiết máy phay máy tiện
3 Ưu và Nhược điểm của máy phay và máy tiện
4 Ứng dụng của máy tiện máy phay

Giới thiệu về máy tiện máy phay

1/ Máy tiện là máy công cụ được thiết kế để gia công các bề mặt tròn xoay – từ hình trụ, hình côn, mặt cầu, đến mặt phẳng đầu, ren và lỗ.

– Điểm đặc trưng của máy tiện là phôi quay tròn để tạo ra chuyển động cắt chính.

– Trong khi dao tiện tịnh tiến (di chuyển theo đường thẳng) để tạo chuyển động chạy dao.

2/ Máy phay chuyên dùng để gia công các bề mặt phẳng, mặt định hình, rãnh, bánh răng, lỗ (nhưng theo nguyên lý khác so với tiện lỗ). Với máy phay:

– Dao phay quay tròn để tạo ra chuyển động cắt chính.

– Phôi sẽ tịnh tiến (di chuyển theo đường thẳng) để tạo chuyển động chạy dao.

So sánh chi tiết máy phay máy tiện

Sự khác biệt rõ ràng nhất giữa máy tiện máy phay nằm ở nguyên lý gia công và cách thức các chuyển động chính được tạo ra.

Nguyên lý gia công

1/ Máy Tiện:

– Phôi quay liên tục trên trục chính. Đây là yếu tố tạo ra tốc độ cắt và lực cắt cần thiết.

– Dao tịnh tiến dọc theo trục Z (song song với trục quay của phôi) hoặc ngang theo trục X (vuông góc với trục quay của phôi).

– Dụng cụ cắt: Thường là dao máy tiện – một lưỡi cắt hoặc các dụng cụ có cấu trúc đơn giản như mũi khoan, mũi taro.

2/ Máy Phay:

– Dao phay quay với tốc độ cao trên trục chính. Dao phay thường có nhiều lưỡi cắt cùng lúc tham gia vào quá trình cắt gọt.

– Phôi tịnh tiến trên bàn máy theo các trục X, Y (ngang) và Z (thẳng đứng).

– Dụng cụ cắt: Là dao phay với đa dạng chủng loại: dao phay ngón, dao phay mặt, dao phay đĩa,…

Khả năng gia công

1/ Máy Tiện: Là chuyên gia trong việc gia công các bề mặt tròn xoay. Nó đặc biệt hiệu quả để tạo ra các chi tiết như:

– Mặt trụ ngoài và trong.

– Mặt côn, mặt cầu.

– Mặt phẳng đầu (mặt bích).

– Các loại ren ngoài và trong.

– Rãnh tròn, cắt đứt chi tiết.

– Khoan và taro lỗ đồng tâm.

2/ Máy Phay: Nổi bật với khả năng gia công các bề mặt phẳng và mặt định hình phức tạp. Máy phay có thể tạo ra:

– Các bề mặt phẳng chính xác (phay mặt).

– Các loại rãnh (rãnh thẳng, rãnh cong, rãnh then).

– Các hình dạng phức tạp như: bánh răng, cam và các bề mặt 3D trên máy phay CNC.

– Khoan, doa, taro các lỗ không đồng tâm với trục quay của chi tiết.

=> Độ linh hoạt hình học của máy phay cao hơn rất nhiều so với máy tiện.

Dụng cụ cắt

1/ Máy Tiện: Sử dụng chủ yếu các loại dao tiện được gắn cố định trên đài dao máy tiện.

– Các loại dao này được phân loại theo hình dạng đầu cắt, vật liệu (HSS, carbide) và mục đích sử dụng (tiện thô, tiện tinh, tiện ren, cắt đứt).

2/ Máy Phay: Có một danh mục dụng cụ cắt phong phú hơn nhiều, bao gồm:

– Dao phay ngón (End Mill): Để phay rãnh, phay hốc, phay đường viền.

– Dao phay mặt (Face Mill): Để phay các bề mặt phẳng lớn.

– Dao phay đĩa (Side and Face Cutter): Để phay rãnh rộng, phay cắt đứt.

– Dao phay định hình: Để tạo ra các biên dạng đặc biệt.

– Cũng có thể dùng mũi khoan, mũi taro nhưng với nguyên lý khác.

Cấu tạo cơ bản của máy

1/ Máy Tiện:

– Trục chính (Spindle): Là nơi gắn và quay phôi (thông qua mâm cặp, collet).

>>> Tìm hiểu thêm: Hệ thống trục máy tiện gia công cơ khí

– Ụ động (Tailstock): Để đỡ phôi dài hoặc gắn dụng cụ khoan/taro đồng tâm.

– Ổ dao/Đài dao (Tool Post/Turret): Nơi gá dao tiện, di chuyển theo các trục X và Z.

2/ Máy Phay:

– Trục chính (Spindle): Là nơi gắn và quay dao phay.

– Bàn máy (Worktable): Là nơi gá kẹp phôi (bằng eto, đồ gá) và di chuyển phôi theo các trục X, Y, Z để tạo chuyển động chạy dao.

– Đầu phay (Milling Head): Chứa trục chính và động cơ của dao phay, có thể là đầu phay đứng hoặc ngang.

Độ cứng vững của máy

Cả máy tiện và máy phay đều đòi hỏi độ cứng vững cao để chống rung động và đảm bảo độ chính xác gia công.

1/ Máy Tiện:

– Phôi được kẹp chặt trên mâm cặp hoặc đồ gá chuyên dụng gắn trực tiếp vào trục chính.

– Dao được kẹp trên đài dao.

2/ Máy Phay:

– Phôi được kẹp chặt trên bàn máy bằng eto, kẹp định vị hoặc đồ gá.

– Dao được kẹp trong bầu kẹp chuyên dụng gắn vào trục chính.

Khả năng tự động hóa và nâng cấp

Cả máy tiện và máy phay đều có sự phát triển vượt bậc với sự ra đời của phiên bản CNC. Các máy CNC cho phép tự động hóa hoàn toàn quá trình gia công, thực hiện các hình dạng phức tạp với độ chính xác và khả năng lặp lại vượt trội theo chương trình được lập trình sẵn.

Đáng chú ý là sự phát triển của máy tiện phay CNC TMC40V – cỗ máy kết hợp tiện và phay trên một nền tảng duy nhất trong cùng một lần gá đặt.

Bảng so sánh máy tiện máy phay chi tiết

Tiêu Chí	Máy Tiện	Máy Phay
1. Nguyên Lý Gia Công & Chuyển Động
Chuyển động cắt chính	Phôi quay (trên trục chính).	Dao phay quay (trên trục chính của dao).
Chuyển động chạy dao	Dao tịnh tiến (trên các trục X, Z).	Phôi tịnh tiến (trên bàn máy theo các trục X, Y, Z).
Dụng cụ cắt	Dao tiện một lưỡi cắt.	Dao phay nhiều lưỡi cắt.
2. Khả Năng Gia Công (Loại Bề Mặt)
Bề mặt chính	Các bề mặt tròn xoay (trụ, côn, cầu, mặt phẳng đầu, ren, lỗ đồng tâm).	Các bề mặt phẳng, định hình, rãnh, lỗ (không đồng tâm), bánh răng, cam, bề mặt 3D phức tạp.
Độ linh hoạt hình học	Hạn chế với hình dạng phi tròn xoay.	Rất linh hoạt, có thể tạo ra các hình dạng phức tạp, không đối xứng.
3. Dụng Cụ Cắt
Các loại phổ biến	Dao tiện (tiện ngoài, trong, ren, cắt đứt), mũi khoan, mũi taro (đồng tâm).	Dao phay ngón, dao phay mặt, dao phay đĩa, dao phay định hình, mũi khoan, mũi taro.
4. Cấu Tạo Cơ Bản
Trục chính	Nơi gá kẹp phôi (mâm cặp, collet).	Nơi gá kẹp dao phay.
Các bộ phận nổi bật	Ụ động (đỡ phôi, khoan), ổ dao/đài dao.	Bàn máy (di chuyển phôi), đầu phay.
5. Ưu & Nhược Điểm
Ưu điểm	– Hiệu quả cao cho chi tiết tròn xoay. – Độ chính xác, độ bóng bề mặt cao cho bề mặt tròn.	– Linh hoạt cao, gia công được nhiều hình dạng phức tạp. – Khả năng gia công bề mặt 3D (trên máy CNC).
Nhược điểm	– Hạn chế hình dạng phi tròn xoay. – Khó gia công rãnh, mặt phẳng (trừ khi có trục C/Y).	– Khó gia công bề mặt tròn xoay hoàn chỉnh theo nguyên lý tiện. – Cấu tạo phức tạp hơn.
6. Ứng Dụng Phổ Biến
Ngành/Chi tiết tiêu biểu	Trục, bạc, bulong, đai ốc, vòng bi, chi tiết động cơ, bánh xe, chi tiết đối xứng trục.	Khuôn mẫu, đồ gá, bánh răng, vỏ hộp, chi tiết hàng không, ô tô, y tế (hình dạng phức tạp).
7. Xu Hướng Phát Triển
Công nghệ kết hợp	Trung tâm gia công tiện phay: Kết hợp cả khả năng tiện và phay trên cùng một máy, giảm thời gian gá đặt, tăng hiệu quả. – Phát triển thêm về giải pháp cấp phôi tự động cho máy tiện và máy phay CNC.

>>> Xem thêm: Máy tiện cấp phôi tự động

Ưu và Nhược điểm của máy phay và máy tiện

Máy tiện máy phay đều có thế mạnh riêng biệt:

1/ Máy Tiện

– Ưu điểm:

+ Hiệu quả và năng suất cao khi gia công các chi tiết tròn xoay.

+ Đạt được độ chính xác kích thước và độ bóng bề mặt cao cho các bề mặt tròn.

+ Cấu tạo và nguyên lý vận hành tương đối đơn giản hơn máy phay.

– Nhược điểm:

+ Hạn chế đáng kể trong việc gia công các hình dạng phi tròn xoay phức tạp.

+ Khó khăn hoặc không thể gia công các rãnh, mặt phẳng trên chi tiết tròn nếu không được trang bị thêm trục C hoặc trục Y.

2/ Máy Phay

– Ưu điểm:

+ Linh hoạt cực cao trong việc gia công các hình dạng phức tạp: mặt phẳng, rãnh, định hình, lỗ.

+ Khả năng gia công bề mặt 3D phức tạp trên máy phay CNC đa trục.

+ Thích hợp cho gia công hàng loạt với độ lặp lại cao.

– Nhược điểm:

+ Khó khăn hoặc không thể gia công các bề mặt tròn xoay hoàn chỉnh theo nguyên lý tiện (ví dụ: tạo ra một trục trơn tru, đồng tâm).

+ Cấu tạo phức tạp hơn máy tiện.

+ Thời gian thiết lập (gá đặt, căn chỉnh dao) có thể lâu hơn cho các chi tiết phức tạp.

Ứng dụng của máy tiện máy phay

Cả 2 loại máy đều là trụ cột trong nhiều ngành công nghiệp và sản xuất.

1/ Máy Tiện:

– Được ứng dụng rộng rãi trong chế tạo các chi tiết đối xứng trục như: trục động cơ, bạc, bulong, đai ốc, vòng bi, chi tiết van, bánh xe.

– Nó cũng rất quan trọng trong việc sửa chữa và phục hồi các chi tiết tròn đã bị mòn.

2/ Máy Phay:

– Chuyên dùng trong chế tạo khuôn mẫu, đồ gá, sản xuất các chi tiết cơ khí có bề mặt phẳng, rãnh, bánh răng, vỏ hộp máy, chi tiết có hình dạng phức tạp.

– Ứng dụng trong các ngành công nghiệp đòi hỏi độ chính xác cao như hàng không vũ trụ, ô tô, y tế và điện tử.

Sự khác biệt cốt lõi giữa máy tiện và máy phay nằm ở nguyên lý tạo chuyển động cắt chính– phôi quay trên máy tiện và dao quay trên máy phay. Xu hướng phát triển của ngành công nghiệp chế tạo cũng đã cho ra đời các trung tâm gia công đa nhiệm, tích hợp cả khả năng tiện và phay.

Hãy liên hệ ngay tới VNTECH để được tư vấn chi tiết về giải pháp cấp phôi tự động cho máy tiện và máy phay phù hợp nhất với doanh nghiệp của bạn.

VNTECH - Đơn vị cung cấp máy móc gia công cơ khí chính hãng, uy tín, đa dạng về chủng loại, đáp ứng mọi nhu cầu sản xuất. Để được tư vấn chi tiết và nhận báo giá tốt nhất, quý khách vui lòng liên hệ theo thông tin bên dưới.