Du Xích Máy Tiện Là Gì? Cách Đọc Du Xích Chuẩn Trên Máy Tiện

Trong ngành gia công cơ khí chính xác, du xích máy tiện (Vernier scale) là một trong những công cụ đo lường cơ khí quan trọng nhất trên máy tiện. Nó giống như “con mắt thần” của người thợ, giúp xác định chính xác các chuyển động của bàn xe dao (trục X, Z) với độ phân giải cao hơn nhiều so với thang chia vạch thông thường.

Việc nắm vững cách đọc du xích không chỉ là một kỹ năng cơ bản mà còn là chìa khóa để kiểm soát từng micromet, đảm bảo chi tiết gia công đạt độ chính xác tuyệt đối trên máy tiện cơ.

Nội dung bài viết

1 Du xích máy tiện là gì?
2 Cấu tạo của du xích máy tiện
3 Cách đọc du xích máy tiện chính xác
4 Vai trò của du xích khi vận hành máy tiện cơ

Du xích máy tiện là gì?

Du xích máy tiện (Vernier scale for lathe) là một thang đo phụ trợ được sử dụng trên máy tiện cơ để đọc chính xác hơn các chuyển động của bàn xe dao (trục X và Z). Nó hoạt động bằng cách kết hợp một thang đo chính (vòng chia độ của tay quay) với một thang đo phụ nhỏ hơn (thang du xích).

Sự khác biệt nhỏ về khoảng cách giữa các vạch chia trên 2 thang này cho phép người vận hành đọc được các giá trị phần lẻ (ví dụ: đến 0.02mm hoặc 0.05mm) giúp tăng độ chính xác của phép đo và kiểm soát vị trí dao cắt một cách tỉ mỉ.

Du xích máy tiện là công cụ không thể thiếu đối với thợ tiện cơ khí để gia công các chi tiết có yêu cầu dung sai chặt chẽ mà không có sự hỗ trợ của hệ thống điều khiển số bằng máy tính (công nghệ tiện CNC).

Cấu tạo của du xích máy tiện

Du xích máy tiện bao gồm 2 phần chính hoạt động song song:

1. Thang chính (Main Scale): Là thang chia độ lớn hơn, được khắc cố định.

– Trên máy tiện, nó thường được khắc trên vòng chia độ của tay quay điều khiển trục hoặc trên một phần cố định của máy.

– Các vạch chia trên thang chính thường tương ứng với các đơn vị lớn như milimet (mm) hoặc một phần mười inch (0.1 inch).

2. Thang du xích (Vernier Scale): Là thang chia độ nhỏ hơn, được khắc trên một bộ phận di động, trượt song song với thang chính.

– Các vạch chia trên thang du xích được thiết kế với một khoảng cách đặc biệt.

+ N-1 hoặc N+1 vạch trên thang chính sẽ được chia thành N phần trên thang du xích.

+ Sự chênh lệch nhỏ này chính là cơ sở để đọc được phần lẻ của phép đo.

Ví dụ: 9 vạch trên thang chính (tương ứng 9mm) được chia thành 10 phần trên thang du xích, cho phép đọc đến 0.1mm.

– Nếu 49 vạch trên thang chính được chia thành 50 phần trên du xích, độ chính xác sẽ là 0.02mm.

3. Tay quay và Vít me: Hệ thống du xích gắn liền với tay quay mà người vận hành dùng để điều khiển các trục.

– Chuyển động quay của tay quay được truyền tới bàn trượt thông qua vít me và thang du xích giúp đọc giá trị khi tay quay di chuyển.

>>> Xem thêm máy tiện hiện đại:

Máy Tiện Đứng CNC VT320 – VT400 – VT600
Máy Tiện Phay CNC TMC40V, TMC400Y
Máy Tiện Ngang CNC Cỡ Lớn ATB300E, ATB500, ATB600E
Máy Tiện Mini CNC SUPER SP28

Cách đọc du xích máy tiện chính xác

Cách đọc du xích trên máy tiện là một kỹ năng cơ bản nhưng cực kỳ quan trọng đối với thợ cơ khí, để đọc du xích một cách chính xác, bạn cần tập trung vào vị trí của vạch số 0 trên thang du xích và vạch trùng khớp giữa 2 thang:

1/ Xác định giá trị phần nguyên (trên thang chính):

– Đầu tiên, hãy nhìn vào vạch số 0 của thang du xích.

– Đọc giá trị trên thang chính tại vị trí vạch cuối cùng mà vạch số 0 của thang du xích đã vượt qua.

– Giá trị này chính là phần nguyên (ví dụ: 9.0 mm, 25.5 mm) của phép đo.

2/ Xác định giá trị phần lẻ (trên thang du xích):

– Sau đó, hãy tìm trên thang du xích (thang nhỏ hơn, di động) vạch nào trùng khớp hoàn toàn với một vạch bất kỳ trên thang chính.

+ Vạch trùng khớp này phải tạo thành một đường thẳng liền mạch với vạch trên thang chính.

– Đọc giá trị của vạch trùng khớp đó trên thang du xích.

– Nhân giá trị của vạch trùng khớp này với độ chính xác của du xích.

+ Độ chính xác của du xích thường được ghi rõ trên đó (ví dụ: 0.02 mm, 0.05 mm, 0.1 mm).

Ví dụ: Nếu độ chính xác của du xích là 0.02 mm, vạch thứ 15 trên thang du xích trùng khớp, thì giá trị phần lẻ là 15×0.02=0.3 mm.

3/ Cộng tổng giá trị: Cộng giá trị phần nguyên mà bạn đã đọc được từ thang chính với giá trị phần lẻ vừa tìm được từ thang du xích.

Ví dụ: Nếu thang chính đọc được 12 mm (vạch 0 của du xích vượt qua vạch 12 mm) và phần lẻ từ du xích là 0.30 mm, thì kết quả đọc chính xác là 12.30 mm.

Lưu ý quan trọng khi đọc du xích trên máy tiện:

– Độ chính xác của du xích:

+ Luôn kiểm tra độ chính xác được ghi trên du xích (ví dụ: 0.02 mm, 0.05 mm, 0.1 mm) để đảm bảo tính toán phần lẻ chính xác.

– Sai số thị sai: Khi đọc, hãy nhìn thẳng vuông góc với thang đo để tránh sai số do góc nhìn.

– Đặc biệt với trục X (đường kính):

+ Trên máy tiện, chuyển động của dao cắt trên trục X là chuyển động bán kính.

+ Khi di chuyển dao 0.1 mm trên trục X, thì đường kính thực tế của chi tiết sẽ thay đổi 0.2 mm.

Vai trò của du xích khi vận hành máy tiện cơ

Du xích là một công cụ không thể thiếu đối với thợ tiện cơ, đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo chất lượng sản phẩm:

– Kiểm soát kích thước chi tiết:

+ Du xích cho phép người thợ định vị chính xác vị trí bắt đầu và kết thúc của mỗi đường cắt.

+ Từ đó đảm bảo kích thước chi tiết gia công nằm trong dung sai cho phép.

– Tăng độ chính xác gia công:

+ Giúp đạt được độ chính xác cao hơn cho các chi tiết so với việc chỉ dùng thang chia vạch lớn của tay quay.

– Hỗ trợ cho các nguyên công phức tạp:

+ Du xích là công cụ cần thiết khi tiện các bậc, rãnh, hoặc các bề mặt cần độ chính xác cao trên máy tiện cơ.

– Kỹ năng cơ bản của thợ tiện:

+ Việc đọc thành thạo du xích là một kỹ năng không thể thiếu và là một trong những kiến thức cơ bản của bất kỳ thợ tiện cơ khí nào muốn làm chủ công việc.

Việc nắm vững cách đọc du xích máy tiện là một kỹ năng không thể thiếu đối với bất kỳ thợ cơ khí nào làm việc với máy tiện truyền thống. Du xích không chỉ là một công cụ đo lường đơn thuần mà còn là mắt thần giúp người thợ kiểm soát từng chuyển động, đảm bảo chi tiết đạt đến độ chính xác mong muốn.

VNTECH - Đơn vị cung cấp máy móc gia công cơ khí chính hãng, uy tín, đa dạng về chủng loại, đáp ứng mọi nhu cầu sản xuất. Để được tư vấn chi tiết và nhận báo giá tốt nhất, quý khách vui lòng liên hệ theo thông tin bên dưới.